جایگاه امنیت فردی در نظام اجتماعی صدر اسلام
بی‌تردید، تحولات و رویدادهای سیاسی اجتماعی صدر اسلام متعدد بوده و
پژوهش درباره آنها مجال و فرصت زیادی می‌طلبد؛ از اینرو مطالعه آنها در
نوشتار حاضر تنها با نگاهی گذرا به مهمترین آنها امکانپذیر می‌نماید.
از دیدگاه حاکم بر نوشتار حاضر، می‌توان به دو تحول و رویداد سیاسی
اجتماعی به مثابه نقطه عزیمت تحولات و رویدادهای سیاسی اجتماعی
صدراسلام و خاستگاه مناظره‌های کلامی این دوران اشاره کرد.
به زعم نگارنده، سقیفه بنی ساعد، و جنگ صفین از چنین جایگاهی برخوردارند؛
از اینرو، در نوشتار حاضر با بازخوانی این تحولات و رویدادهای بسیار مهم،
تلاش می‌کنیم چگونگی ظهور مناظره‌های کلامی عمده را که در این
دو تحول عمده در جریان بوده‌اند، توضیح دهیم. براین اساس پرسش اصلی
مقاله عبارت است از: «رویدادهای سیاسی صدر اسلام
(سقیفه و جنگ صفین) چه تاثیری بر شکل‌گیری نخستین مناظره‌های
کلامی داشته و چگونه موجبات ظهور این مناظره‌ها را فراهم ساخته‌اند؟».
بی‌تردید، فهم مناظره‌های مذکور می‌تواند شناخت دقیق‌تری از مجادلات
شیعه و اهل سنت در دوران‌های مختلف به دست دهد.
همانطور که عنایت به درستی اشاره می‌کند، «مسائل محوری و اساسی
مورد مجادله کما بیش طی اعصار و قرون بی‌تغییر مانده است»
در مقاله حاضر از روش تحلیل تاریخی بهره گرفته شده است. با مراجه به
متون و منابع معتبر تاریخی و با استفاده از تحلیل‌های تاریخی انجام شده
در برخی از منابع جدید، تلاش می‌شود چگونگی پیدایش نخستین مناظره‌های
کلامی در زمینه رویدادهای سیاسی صدر اسلام توضیح داده شود.
براین اساس، روش مقاله حاضر نه در زمره روشهای صرفا متن‌گرا و نه صرفا
زمینه‌گرا قرار می‌گیرد بلکه مبتنی بر رویکرد تلفیقی متن – زمینه‌گراست.
براساس این رویکرد، اندیشه‌ها حاصل تعامل متن و زمینه بوده،
در نتیجه در فهم اندیشه‌ها توجه به این تعامل گریزناپذیر می‌نماید.
از این منظر، شرایط سیاسی اجتماعی تنها مقدمه شناخت اعمال
و رفتارهاست و نه عامل اصلی شکل‌گیری این اعمال و رفتارها در
نتیجه فهم موضع‌گیری‌ها، اعمال و رفتارها افزون بر فهم شرایط
سیاسی اجتماعی، مستلزم فهم ذهنیت، افکار و اندیشه‌هایی است
که نقش بسزایی در شکل‌گیری آن اعمال دارند.
جایگاه امنیت فردی در نظام اجتماعی صدر اسلام
