در سال‌های اخیر، باتوجه‌به کاهش نرخ باروری و افزایش سن بارداری در کشور، دولت اقدام به اجرای طرح‌هایی حمایتی برای تقویت سلامت مادران و کودکان کرد. یکی از این طرح‌ها، طرح یسنا است که باهدف ارتقای امنیت غذایی مادران باردار و کودکان زیر دو سال در دهک‌های پایین درآمدی اجرا می‌شود. طرحی برای حمایت از مادران باردار و شیردهطرح یسنا در ابتدا به‌صورت آزمایشی در هشت استان کم‌برخوردار کشور اجرا شد و سپس به سراسر کشور گسترش یافت.
در این طرح، مادران باردار یا دارای فرزند زیر دو سال که در سه دهک اول درآمدی قرار دارند، ماهانه ۶۰۰ هزار تومان اعتبار برای خرید کالاهای اساسی مانند لبنیات، پروتئین، حبوبات، روغن، غلات، میوه‌جات، سبزی‌ها و محصولات بهداشتی دریافت می‌کنند.در مرحله نخست این طرح، ۲۷ هزار مادر شناسایی شدند که از این میان ۲۲ هزار نفر مشمول دریافت یارانه مضاعف بودند. در مرحله جدید که از ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ آغاز شده است، تمامی مادران دارای فرزند زیر دو سال در سه دهک اول درآمدی در سراسر کشور که جمعیت آن‌ها به یک میلیون نفر می‌رسد، مشمول این طرح شده‌اند.
در مرحله جدید، مبلغ یارانه دریافتی مادران به یک میلیون و ۲۶۸ هزار تومان افزایش‌یافته است. این مبلغ به‌صورت اعتبار کالابرگ الکترونیکی به‌حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود و مادران مشمول می‌توانند از این اعتبار برای خرید اقلام غذایی و بهداشتی ضروری مانند لبنیات، پروتئین، حبوبات، روغن، غلات، مغزی‌جات، میوه و سبزیجات، پوشک و دیگر محصولات بهداشتی برای کودک و مادر استفاده کنند.
درعین‌حال به گفته زهرا قیومی، مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جمعیت مادران در طرح یسنا به ۲ میلیون نفر رسیده است. مشمولان طرح یسنا چه کسانی هستند؟ مادران باردار یا دارای کودک زیر دو سال که در سه دهک اول درآمدی قرار دارند، مشمول این طرح هستند. شناسایی مشمولان بدون نیاز به ثبت‌نام و از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی صورت می‌گیرد. نحوه اطلاع‌رسانی و استعلام به خانواده‌های مشمول، پیامک اطلاع‌رسانی ارسال می‌شود. همچنین، مادران می‌توانند با واردکردن کد ملی سرپرست خانوار در برنامه کاربردی «شما» یا از طریق کد دستوری #۵۰۰۱۴۶۳ از وضعیت خود مطلع شوند.حمایت از کودکان دچار سوءتغذیهدر راستای ارتقاء امنیت غذایی کودکان، دولت طرحی را برای حمایت از کودکان زیر پنج سال مبتلا به سوءتغذیه و کم‌وزنی اجرا کرده است. در این طرح، کارت‌های بانکی خانواده‌های دهک‌های ۱ تا ۵ به میزان ۱.۱ میلیون تومان و دهک‌های ۶ تا ۷ به مبلغ ۶۶۰ هزار تومان شارژ می‌شود. این اعتبار برای خرید ۱۴ قلم مواد غذایی ضروری اختصاص‌یافته است. تعداد کودکان تحت پوشش این طرح در سال جاری به ۲۰۰ هزار نفر رسیده است.
تحلیل جمعیتی و ضرورت اجرای طرح‌های حمایتیبر اساس آمارهای رسمی، در حال حاضر بین ۲۲ تا ۳۳ میلیون زن در سنین باروری در کشور وجود دارد، اما تعداد تولدها به کمتر از یک میلیون نوزاد در سال کاهش‌یافته است. میانگین سن بارداری نیز در سال‌های اخیر به حدود ۲۷ سال رسیده است، درحالی‌که آمار ثبت‌احوال در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که مرد‌ها در اوایل دهه چهارم و زنان هم در اواخر دهه سوم زندگی، اولین فرزند را تجربه می‌کنند.
این میانگین در سال‌های گذشته با تغییر اندکی همراه شد، میانگین سن مادران در زمان تولد فرزند اول از ۲۷.۷ سال در سال ۱۳۹۲ به ۲۷.۳ سال در سال ۱۴۰۲ تغییر کرده است و این تغییرات جمعیتی نشان‌دهنده کاهش نرخ باروری و افزایش سن بارداری در کشور است.و در این راستا اجرای طرح‌هایی مانند یسنا و حمایت از کودکان دچار سوءتغذیه، در راستای ماده ۲۴ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، گامی مهم در جهت ارتقاء سلامت مادران و کودکان و مقابله با چالش‌های جمعیتی کشور محسوب می‌شود.
طرح حمایت غذایی از کودکان دچار سوءتغذیهدر کنار طرح یسنا، دولت سیزدهم طرحی موازی برای حمایت از کودکان زیر پنج سال که دچار سوءتغذیه یا کم‌وزنی هستند آغاز کرده که حالا دولت پزشکیان هم ادامه آن مسیر را در پیش گرفته است، آن طور که در مرحله جدید اجرای این طرح ۲۰۰ هزار کودک دارای سوءتغذیه تحت پوشش این طرح قرار گرفته‌اند. نحوه اجراکارت‌های بانکی خانواده‌های مشمول در دهک‌های یک تا ۵ به میزان یک میلیون و ۱۰۰ هزار و خانواده دهک‌های ۶و ۷ نیز به میزان ۶۶۰ هزار به‌صورت ماهانه شارژ می‌شود که قرار است این میزان یارانه از اردیبهشت‌ماه با افزایش حدود ۲۵درصدی همراه شود.
