مغزهای سه گانه (بخش اول)
در یک تقسیمبندی رایج، مغز به دو نیمکره چپ و راست تقسیم
میشود. اما از دیدگاه پاول مکلین به عنوان یک نورولوژیست، مغز به سه
قسمت مغز قدیم، مغز میانی و مغز جدید تقسیم میشود. هر کدام از این
قسمتها، در ارتباط با یادگیری، وظایفی دارند. برای یادگیری بهتر حتما باید
با کارکرد این مغزها آشنایی داشته باشیم تا تکنیکها و استراتژیهای یادگیری
را در ارتباط با این مغزهای سهگانه بهتر درک کنیم. در شکل زیر محل قرارگیری
هرکدام از این مغزها را میبینید.
مغز قدیم
مغز قدیم که مغز اصلی یا خزنده هم نامیدهمیشود، در قسمت زیرین
جمجمه قرار گرفته است. ما انسانها در این بخش از مغز با موجودات سطح
پایین، نظیر خزندگان مشترک هستیم، به همین دلیل به این مغز، مغز خزنده
هم میگویند. وظیفه اصلی این مغز حفظ حیات میباشد و کارکردهای
خودکار و غیرارادی بدن مثل نفسکشیدن، ضربان قلب و فشار خون را کنترل
میکند، از دیگر وظایف این مغز، که در مبحث تکنیکهای یادگیری باید به آن
توجه ویژه داشتهباشیم، کنترل علایم غریزی، مانند فرار کردن از خطر و حفظ
بدن از خطراتی است که آن را تهدید میکند. اگر به هر دلیلی تهدید شویم یا
خطری متوجه ما شود، مغز قدیم شروع به فعالیت میکند و عملکرد بخشهای
دیگر مغز، نظیر مغز منطقی تا حد خیلی زیادی محدود میشود. در این حالت،
در بدن، مادهای به نام آدرنالین ترشح میشود و مغز به حالت حفظ حیات،
تغییر حالت میدهد. این تغییر نقش مغز، به حالت حفظ حیات، یک استراتژی
برای زندهماندن در طول تاریخ میباشد، که به آن پاسخ فریزشده یا جنگی هم
میگویند. اگر یک ببر را در جایی ببینیم، مهمترینکار به جای آنالیزکردن موقعیت
موجود، فرار کردن خواهدبود.پاسخ فریزشده رفتاری است که ما در لحظه
خطر و تهدید میل داریم، انجام دهیم. در ابتدا، ما در جای خودمان فریز
میشویم یا به اصطلاح خشکمان میزند، سپس فرار میکنیم و در نهایت اگر
هیچ راه دیگری نداشتهباشیم، میجنگیم. هرچند این استراتژی در طول
هزاران سال بهترین استراتژی برای زندهماندن بودهاست، اما در این دوره،
اعتبار پیشین خود را از دست دادهاست.به عنوان یک دانشآموز شاید کمتر
در وضعیتی قرار بگیرید که حیات شما دچار تهدید شود اما اغلب ممکن است
به خاطر امتحانات یا پروژههای درسی، دچار احساس ترس، نگرانی یا استرس شوید،
و در پاسخ به این وضعیت، بخش منطقی مغزتان از کار خواهد افتاد.
منبع: کتاب تکنیک های پیشرفته یادگیری برای دانش آموزان
مغزهای سه گانه (بخش اول)
