اصطلاحات حقوقی استارتاپ

اصطلاحات حقوقی استارتاپ موضوعی است، که امکان دارد بسیاری از افرادی که در زمینه استارتاپ فعالیت دارند، درگیر نماید. مباحث حقوقی به دلال گستردگی و تخصصی بودن آن کمتر افرادی هستند، که هر چند به صورت عمومی اطلاعات کاملی در این زمینه داشته باشند. در این مطلب سعی شده است، به موارد و اصطلاحات حقوقی استارتاپ که احتمالا به گوشتان خورده است، اشاره شود.

[stextbox id=’info’ direction=’rtl’]

در ادامه به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد:

1 – اصطلاحات حقوقی استارتاپ در مورد قراردادها ،چیست؟

2 – وستینگ در اصطلاح حقوقی استارتاپف چیست؟

3 – مالکیت فکری یا مالکیت معنوی، چیست؟

4 – معنای لغات فسخ، تفاسخ و انفساخ در قراردادها ، چیست؟

5–شروط حقوقی و قانونی برای راه اندای استارتاپ، چیست؟

[/stextbox]

 

1 – اصطلاحات حقوقی استارتاپ در مورد قراردادها، چیست؟

قرارداد های مختلفی در استارتاپ ها مورد استفاده قرار می گیرد و مهم ترین آن ها، به شرح زیر می باشد:

قرارداد یا تفاهم نامه بنیانگذاران Co-Founder Agreement

این تفاهم نامه بین بنیانگذاران یک استارتاپ منعقد می شود. در این قرارداد، مشخص می شود، که هر یک از بنیانگذاران چه سهمی از کسب کار را دارند، چه وظایفی از ابتدا تا انتها به آن ها محول شده است و چه میزان مشارکت برای هر طرف وجود دارد. این قرارداد با نام های دیگری مانند: قرارداد موسسین، توافقنامه هم بنیان گذاران، قرارداد هم بنیانگذار نیز، خوانده می شود.

 

این قرارداد بسیار مهم است و از قراردادهایی است، که در همان ابتدای کار می بایست، منعقد شود. اینجا مرحله ای  است، که کسب وکار تقریبا در حد یک ایده است و هنوز ثمرات چشمگیر و آن چنانی ندارد.

ممکن است، در استارتاپ هایی که بر اساس روابط دوستانه شروع می شوند، این قرارداد کم رنگ تر به نظر برسد، ولی این کاملا اشتباه است. می بایست روابط دوستانه سر جای خود باقی بماند و برای روابط کاری یک چهارچوب و محدوده مشخص قانونی بین بنیانگذاران شکل گیرد. این قرارداد، در واقع باعث می شود، برای هر یک از طرفین معامله یک تعهد قانونی ایجاد شود، تا همه طبق آن عمل کنند و جدیت کار بالاتر رود، در نتیجه یک گام موثر و رو به جلو به سمت موفقیت خواهد بود.

بخش های مهمی در این توافق نامه وجود دارد، که در زیر به تشریح هر یک از آن ها می پردازیم:

وظایف هر یک از مؤسسین

در این مرحله می بایست، وظایف هر یک از بنیان گذاران به شکل روشن و مشخص، در قرارداد ذکر شود. این مرحله چون هنوز در ابتدای کار است، بهتر است با دید وسیع تر به آن نگاه شود و جوانب مختلف سنجیده شود. البته می توان بعد ها مواردی را به صورت متمم قرارداد به قرارداد اصلی اضافه کرد، پس خیلی هم نگران نباشید.

درصد سهامی که هر یک از مؤسسین یا بنیانگذاران ،تعلق می گیرد.

یکی از مهم ترین موضاعات بین بنیانگذاران میزان سهامی است، که به هریک از آن ها تعلق می گیرد.

بهتر است، از همان ابتدا میزان سهام مشخص شود، تا از هرگونه اختلاف جلوگیری شود، چرا که طی تجربه یکی از بیشترین موضوعاتی که باعث بروز اختلاف بین بنیانگذاران و حتی شکست پروژه شده، همین موضع سهام بوده است.

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

موضوع مالکیت فکری

مالکیت فکری موضوع مهم بعدی است. ایده های بسیاری وجود دارد، که در حد همان طرح و نظریه اولیه ، باقی می مانند، اما وقتی یک چارچوب اجرایی درست و صحیح برای یک در نظر گرفته می شود، می تواند ارزشمند شود و میلیاردها بیارزد. در نتیجه وضعیت مالکیت فکری نیز در قرار باید به طور واضح و مشخص تعیین تکلیف شود.

موضوعات مربوط به عدم رقابت

در قرارداد، بندی در مورد عدم رقابت و همچنین عدم افشای اطلاعات ذکر می شود. این موضوع بسیار مهم است، چرا که سنگ بنای یک استارتاپ در ابتدا فقط یک ایده است. در نتیجه عدم رقابت و عدم افشای اطلاعات بسیار ضرورت دارد.

البته اهمیت این مورد این قدر بالاست، که در این نوع کسب و کار قرارداد جداگانه ای تنظیم و بسته می شود .حتی این موضوع در خصوص کارمندان نیز صادق است. در قسمت های بعد به شرح کامل این قسمت، پرداخته خواهد شد.

توافقنامه سهامداران (Shareholder Agreements)

توافقنامه سهامداران به از راه اندازی استارتاپ مورد استفاده قرار می گیرد. برای این که بتوان مدیریت بهتری داشت و جذب سرمایه های خصوصی جدید را بالا برد. در نتیجه نیاز به یک توافق نامه سهامداران است، تا حقوق آن ها به طور مشخص و بدون ابهام تعیین شود. اگر سهامداران وظایف مدیریتی دارند، به چه صورت عمل خواهد شد. در این قرارداد بهتر است وضعیت و شرایط فروش و یا انتقال و واگذاری هر سهم در زمان حال و آینده تعیین تکلیف شود.

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

قرارداد های مربوط به همکاری و استخدامی (Hiring-Employee Contracts )

در صورتی که یک استارتاپ، نیاز به جذب نیرو داشته باشد و بخواهد بخش هایی از کار را به دیگران محول کند، باید یک قرارداد حقوقی برای این افراد نیز، در نظر بگیرد. در این قرارداد این طور بیان  می شود، که در چه مدت زمانی هر یک از طرفین موظف به انجام چه اموری هستند و ضوابط بین هر دو طرف را به روشنی، بیان می کند.

توافقنامه عدم افشاء یا رازداری (Non-Disclosure Agreements)

قرارداد رازداری یا محرمانگی با نام اختصاری (NDA) نیز، شناخته می شود. شرط رازداری و عدم افشای اطلاعات ، در استارتاپ ها، از شروط بسیار مهم است. وقتی یک کارمند، یک بنیانگذار و یا یک سرمایه گذارقدم به این کسب و کار می گذارد

باید این قرارداد را امضا کند. با استفاده از این قرارداد، می توان از ایده و یا هر اطلاعاتی که در شرکت و یا در کل در کسب و کار شما وجود دارد، محافظت نمایید. در واقع، حفاظت از مالکیت فکری و معنوی در این قرارداد مطرح است.

این قرارداد در سه مورد استخدام کارمندان، خرید شرکت و یا خرید کسب و کار و نهایتا در فرانشیز Franchise agreement یا نمایندگی تجاری، وجود دارد.

در تجارت ، موارد متعددی وجود دارد، که امکان دارد ، بخواهید اطلاعات محرمانه را با شخص دیگری، به اشتراک بگذارید. اما نکته مهم در انجام این کار این است، که با اطمینان صورت گیرد.

به این صورت که طرف مقابل موظف است، به اطلاعات محرمانه ای که شما به آنها ارائه می دهید، احترام بگذارد و از آن به ضرر شما استفاده نکند. پس یک روش معمول برای محافظت از اطلاعات محرمانه، استفاده از توافق نامه عدم افشای اطلاعات است، که بعضاً به عنوان “توافق محرمانه” یا “NDA” نیز گفته می شود.

چه زمانی معقول است، که یک طرف دیگر را ملزم به امضای توافق نامه عدم افشا کنید؟ احتمالاً موارد بسیاری وجود دارد، که ممکن است این موضوع مورد نیاز باشد. اما اوضاع اصلی مواردی است، که شما می خواهید ،اطلاعات ارزشمندی را در مورد شغل یا ایده خود به او منتقل کنید ، اما هنوز هم می خواهید اطمینان حاصل کنید، که طرف مقابل اطلاعات را سرقت نمی کند یا از آن استفاده نمی کند.

شما در حال مطالعه مقاله

در اینجا برخی از موقعیت های معمولی وجود دارد، که امکان دارد، بخواهید از یک توافق نامه عدم افشاگری استفاده کنید:

• ارائه اختراع یا ایده کسب و کار به یک شریک بالقوه ، سرمایه گذار یا توزیع کننده
• به اشتراک گذاری اطلاعات مالی ، بازاریابی و سایر اطلاعات با خریدار آینده نگر در تجارت شما
• نمایش یک محصول یا فناوری جدید به یک خریدار یا مجوز آتی
• دریافت خدمات از یک شرکت یا فردی که ممکن است، به برخی از اطلاعات حساس در ارائه آن خدمات دسترسی داشته باشد
• اجازه می دهد، تا کارکنان در طول کار خود به اطلاعات محرمانه و اختصاصی شغل شما دسترسی داشته باشند

در مجموع، اطلاعاتی در هر کسب و کار و هر استارتاپی وجود دارد، که ممکن است با افشای آن ها به موقعیت و آینده آن کسب و کار و استارتاپ لطمه وارد کند. برای مثال ایده، مدل کسب و کار، مشتریان هدف و یا نام های آن ها، اطلاعات مربوط به شرایط و منابع مالی، بودجه، مالیاتی، اجرایی و …. .

در حال حاضر، بهترین روش محافظت از یک ایده، همین قرارداد محرمانگی است.

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

این قرارداد شامل قالب هایی به شرح زیر می باشد:

• قرارداد محرمانه که به صورت یک جانبه، می باشد.
• قرارداد محرمانه که به صورت دو جانبه، منعقد می گردد.

تعریف قرارداد محرمانگی یک جانبه

در قرارداد محرمانه یک جانبه همانطور که از نامش مشخص است، شرط عدم افشا فقط متوجه یکی از طرفین قرارداد است. این قرارداد متداول تر می باشد.

این حالت از قرارداد بیشتر ، در مواقعی که یک استارتاپ نیاز به جذب سرمایه گذار دارد و می خواهد نظر یک یا چند سرمایه گذار را جلب کند، مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین وقتی یک استارتاپ، یک کارمند را استخدام می کند، از این قرارداد محرمانه یک جانبه استفاده می کند.

از الزامات این قرارداد مشخص کردن وجه التزام و جریمه برای طرفی از معامله است، که قرارداد را نقض کرده و اطلاعات را افشا می کند. اگر در متن صریح قرارداد به این مورد تعهد آور اشاره نشود، مراجع ذی صلاح این خسارت را محاسبه می کنند ، که بسیار مشکل است. بهترین ضمانتی که می توان برای این موضوع مشخص نمود، مبلغ مشخصی از پول است، که طرف خاطی می بایست، بدون هیچ دخل و تصرفی آن را پرداخت نماید.

تعریف قرارداد محرمانگی دو جانبه

از قرارداد محرمانه دو جانبه زمانی استفاده می شود، که نیاز است، هر دو طرف معامله شرط عدم افشای اطلاعات را رعایت کنند.

این معمولا زمانی است، که دو کسب و کار می خواهند، با هم مشارکت داشته باشند و هر دو اطلاعاتی را ارائه می دهند، که عدم افشای آن ها ضرور دارد.

در قراردادهای محرمانه، شرط عدم رقابت نیز مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا گاهی نگرانی وجود دارد، که طرف مقابل با دسترسی به مشتریان بخواهد طرف اول را حذف نموده و خودش بازار را در دست گیرد. به همین دلیل علاوه بر محرمانه بودن شرط عدم رقابت نیز گنجانده می شود.

نام های دیگری برای این قراردادها  وجود دارند نظیر :  تفاهم نامه عدم افشا اطلاعات دو جانبه،  تفاهم نامه دو جانبه nda ، تفاهم نامه دو جانبه مبنی بر عدم رقابت  ، و  تفاهم نامه NCND .

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

در نتیجه، عناصر اصلی توافق نامه های عدم افشای اطلاعات به شرح ذیل، می باشند:

• شناسایی طرفین
• تعریف آنچه محرمانه تلقی می شود
• دامنه تعهد محرمانه بودن توسط طرف پذیرنده
• وجوه التزام
• مدت توافق نامه
• مراجع ذی صلاح جهت رسیدگی به شکایت

 

تعریف توافقنامه عملیاتی (Operating Agreement)

توافقنامه عملیاتی یک سند حقوقی است، که مالکیت و وظایف اعضای شرکت را تشریح می کند. این توافق نامه به شما امکان می دهد، تا روابط مالی و کاری را بین بنیانگذاران و بین اعضا و مدیران تنظیم کنید. این توافق نامه، در برگیرنده شرایط و نحوه اجرای فعالیت ها است و کلیه امور و فعالیت هایی که در آینده می بایست انجام شود، را مشخص می کند.

به یک توافق نامه عملیاتی در یک استارتاپ نیاز است، که به امضای کلیه بنیانگذاران رسیده باشد، تا بتوان از بروز مشکلات از جمله اختلافات، سوء تفاهم ها، سوء برداشت ها، تناقضات در بین اقدامات و یا هرگونه درگیری بین بنیانگذاران، جلوگیری به عمل آورد.

تعریف دستوالعمل ها و مصوبات (Instructions and approvals)

یک استارتاپ موفق، دارای دستورالعمل ها و مصوبات داخلی منظم و دقیقی است. برای این که بتوان به صورت اصولی مشخص نمود، که آیا همه امور و وظایف به درستی در حال انجام است یا خیر، نیاز به تعریف دستورالعمل ها و مصوبات می باشد.

قوانینی که در دستورالعمل های داخلی شرکت می بایست، مشخص شود عبارتند از: چگونگی حل اختلافات، نحوه انتخاب مدیران و رهبران، چگونگی تعیین حقوق و مزایا ، قدرت هر یک از سهامداران و در نهایت چکونگی رای گیری برای موقعیت ها و اقدامات خاصی که ممکن است، برای شرکت پبش بیاید. برای مثال می توان مواقعی را نام برد، که شرکت نیاز به یک وام دارد و یا نیاز است، که هیئت مدیره جدیدی، انتخاب شود.

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

2 – وستینگ (Vesting) در اصطلاح حقوقی استارتاپ ، چیست؟

قبل از هر چیز بهتر است، ابتدا در مورد تفاوت هایی که وستینگ در شرکت های استارتاپی با شرکت های تجاری دارد، مواردی ر مطرح نماییم:

از نظر قانونی در اداره ثبت شرکت ها بین ثبت شرکت های استارتاپی و دیگر شرکت های تجاری، هیچ تفاوتی وجود ندارد. مواردی که اداره ثبت شرکت ها در هر دو حالت بررسی می کند، شامل تعداد شرکا، مالکیت سهام هر یک از شرکا و انطباق شرایط ثبت شرکت با قانون تجارت و همه قوانینی که با آن ارتباط دارد، می باشد . وقتی مشخص شود که،  تمام موارد ذکر شده درست است ، شرکت ثبت می شود. ما در سویی دیگر شرکایی وجود دارند، که نظر متفاوت نسبت به شرکت های استارتاپی و شرکت های تجاری دارند.

ولی به لحاظ شریک ها ، اختلاف زیادی میان شرکت های  تجاری و شرکت های استارتاپی وجود دارد. و این تفاوت در مورد ایده است. در شرکت های تجاری، معمولا خبری از یک ایده ناب نیست، که با تبدیل آن به یک محصول رشد کند. یعنی در شرکت های تجاری، شرکا آورده های خود را اعم از نقدی و غیرنقدی به شرکت می آورند و مالکیت آن را بر عهده دارند

اما در شرکت های استارتاپی، شرکا معمولا سرمایه نقدی اندکی دارند و یا گاهی حتی همین سرمایه اندک هم وجود ندارد

اما آن ها آورده خود را شامل یک ایده می دانند، که نیاز است با تلاش و کوشش بتوانند از آن یک محصول بسازند و سهامی با ارزش برای شرکت استارتاپی، ایجاد کنند.

در نتیجه، سهام شرکت های  تجاری از همان ابتدا دارای ارزش اسمی مشخصی است، که با گذشت زمان و رشد شرکت ارزش آن نیز افزایش می یابد، اما ارزش سهم هر یک از شرکای یک شرکت استارتاپی، در ابتدا یعنی همان زمان تأسیس شرکت بسیار اندک و یا حتی گاهی اصلا ارزشی ندارد

چرا که هنوز فقط یک ایده وجود دارد و محصولی در کار نیست. سهام این شرکت های استارتاپی، تا زمانی که ایده تبدیل به محصول کاربردی و قابل استفاده برای عموم شود، کم ارزش و یا بی ارزش باقی می ماند، زیرا در این مرحله کسی سهام این شرکت ها را نمی خرد.

اهمیت وستینگ سهام در شرکت های استارتاپی بسیار زیاد است و کاربرد آن در مواقعی است، که یکی از شرکا می خواهد، از شرکت خارج شود.

روشی که معمولا در واگذاری سهام مورد استفاده قرار می گیرد،  به این صورت است، که دوره هایی تعریف می شوند. به طور معمول یک دوره چهار ساله، سپس در پایان هر سال درصدی از سهام برای قطعیت مشخص می شود. مثلا در پایان هر سال، از دوره 4 ساله 25 درصد از سهام هر یک از شرکا به طور قطعی به آن ها، واگذار می شود و مالکیت آن قطعی می شود.

حال کاملا مشخص است، که اگر هر یک از شرکا بخواهند زودتر از یک سال از شرکت خارج شوند، هیچ سهمی نخواهند داشت. حال اگر بعد از یک سال، یک نفر بخواهد شرکت را ترک نماید، مالکیت قطعی سهام او فقط به میزان یک چهارم از سهامی است که به او تعلق دارد. در نتیجه، هر یک از شرکا در صورتی که بخواهند، مالک کل سهام خود بشوند، تا پایان سال چهارم می بایست در شرکت باشند و وظایف خود را انجام دهند.

برای مثال فرض کنید، یک شرکت استارتاپ دارای 3 سهامدار است، فرد A دارای 40 درصد سهام، فرد B دارای 30 درصد و فرد C  نیز 30 درصد از 100 درصد سهام شرکت را دارند. فرد B بعد از گذشت 9 ماه می خواهد از شرکت خارج شود.

در این حالت، چون هنوز یک سال از دوره 4 ساله تمام نشده است، این فرد هیچ سهامی ندارد و می بایست 30 درصد را به دیگر شرکا انتقال دهد، حال اگر این فرد تا پایان یک سال در شرکت بماند و بعد از آن بخواهد برود ، معادل  یک چهارم از 30 درصد سهام خود را به طور قطعی مالک است و مابقی یعنی سه چهارم باقی مانده را،  می بایست به دیگر شرکا منتقل کند.

از وستینگ سهام برای کارمندان نیز استفاده می شود، تا بتوان کارمندانی که نقش های کلیدی و به سزا دارند، در شرکت حفظ شوند و بتوان انگیزه آن ها را بالا برد. به این سهام ESOP یا همان سهام مربوط به کارمندان می گویند. البته وستینگ در قرارداد مربوط به کارمندان تفاوت هایی با موسسین و سرمایه گذاران دارد، که در ادامه به آن اشاره می شود.

در مورد کارمندان به این صورت خواهد بود، که برای آن ها دوره ای مشخص می شود، که آن ها را ملزم می کند، به فعالیت خود در شرکت ادامه دهند و انرژی و وقت خود را به نحو مطلوبی در اختیار بگذارند و البته با تیم و استارتاپ دیگری فعالیت نداشته باشند. در عوض بعد از گذشت مدتی، دارای درصدی از سهام شرکت خواهند شد.

به طور کلی در وستینگ، سهامداران و کارمندان، به صورت تدریجی مالکیت سهام خود را خواهند یافت.

شما در حال مطالعه مقاله اصطلاحات حقوقی استارتاپ هستید

3 – مالکیت فکری یا مالکیت معنوی ، چیست؟

مالکیت فکری در ایران، با نام مالکیت معنوی نیز خوانده می شود. در واقع ابتکارات و ایده های ذهن انسان است، که با تلاش می تواند ارزش مالی پیدا کند. می توان آن را در دو دسته کلی مالکیت های صنعتی و مالکیت های هنری و ادبیاتی قرار داد. همچنین مالکیت صنعتی، شامل سه دسته اسم تجاری، علائم تجاری و حق اختراع، می باشد.

در شرکت های استارتاپی که سنگ بنای آن ایده است، مالکیت فکری بسیار مهم و ضروری است، و حفاظت از آن نکته کلیدی محسوب می شود.

4 – معنای لغات فسخ، تفاسخ و انفساخ در قراردادها ، چیست؟

این لغات در بند های مربوط به خاتمه قرارداد مورد استفاده قرار می گیرند. تفاوت فسخ ، انفساخ ، تفاسخ نیز در این است، که فسخ به صورت 1 طرفه انجام می شود و رضایت کامل طرف دیگر مهم  نمی باشد ، اما در تفاسخ، پایان دادن به معامله باید با رضایت هر دو طرف باشد، اما انفساخ خود بخود و بدون اعلام اراده طرفین است. توجه به این نکات در قراردادها، بسیار مهم است.

5– شروط حقوقی و قانونی برای راه اندازی استارتاپ ، چیست؟

• نهاد تجاری مناسب را تعیین کنید
• مجوزها، تأییدیه ها و ثبت نامهای مورد نیاز کسب و کارتان را ، بررسی کنید
• مالیاتهای مربوطه را به درستی، پرداخت کنید
• حسابداری مناسب انجام دهید
• توافق نامه بنیانگذاران را بصورت کتبی ، دریافت کنید
• برای همه بنیانگذاران و کارمندان اولیه برنامه اختصاصی، تعیین کنید
• شماره شناسایی کارفرمای خود را دریافت کنید (EIN)
• از مالکیت معنوی خود محافظت کنید
• طبقه بندی کارگران خود را، به درستی انجام دهید
• بیمه جبران خسارت کارگران را ، خریداری کنید
• حتماً مطابق قوانین اوراق بهادار باشید
• آیین نامه هارا دنبال کنید
• اطمینان حاصل کنید، که سرمایه گذاران شما معتبر هستند
• ایجاد یک سیاست حفظ حریم خصوصی
• یک دفترچه شرکت، ایجاد کنید
• مشاور حقوقی شایسته، استخدام کنید