شاهید مظفری انگیزه رسانه ملی برای رفتن به سمت تشکیل ستاد و باشگاه «هوش مصنوعی» را این‌طور روایت می‌کند که به دنبال استفاده از ظرفیت‌های فناوری و نخبگان داخلی برای پاسخ به نیازهای رسانه ملی هستیم؛ از تولید تا نظارت و تنظیم‌گری.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با ورود پرشتاب هوش مصنوعی به عرصه فرهنگ و رسانه، بسیاری از فعالان هنری و رسانه‌ای در دوگانه‌ای از امید و بیم قرار گرفته‌اند. آیا این فناوری می‌تواند باری از دوش تولید و نظارت بردارد یا قرار است جای انسان خلاق را بگیرد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها، گفت‌وگویی با شاهید مظفری، مدیرکل مرکز طرح، برنامه و بودجه صدا و سیما انجام داده‌ایم که مسئولیت ستاد هوش مصنوعی را نیز برعهده دارد و همچنین در جریان برگزاری همایش و نمایشگاه هوش مصنوعی فرهنگ و رسانه مسئول اجرایی همایش بود.
هوش مصنوعی، دیگر صرفاً موضوعی برای آینده نیست؛ این فناوری اکنون در قلب رسانه‌ها، سینما، شبکه‌های اجتماعی و حتی نظام نظارت بر محتوا حضور دارد. البته در این میان، سازمان صدا و سیما چند روز گذشته با برگزاری همایش ملی «هوش مصنوعی، فرهنگ و رسانه»، تلاش دارد نه‌تنها به دغدغه‌های موجود پاسخ دهد، بلکه فرصت‌های جدید را برای اهالی رسانه و فرهنگ معرفی کند.
اما این مسیر تازه، هم بیم دارد و هم امید؛ بیم از تضعیف خلاقیت انسانی و امید به ارتقاء تعامل و نظارت.
در ادامه، نگاهی داریم به دیدگاه‌های شاهید مظفری در این خصوص:
* آقای دکتر مظفری، صدا و سیما با چه انگیزه‌ای به سمت تشکیل ستاد هوش مصنوعی رفت؟
در سال‌های گذشته، فعالیت‌هایی در حوزه هوش مصنوعی داشتیم اما پراکنده و بدون انسجام لازم. با تشکیل ستاد هوش مصنوعی و هوشمندسازی، هدف‌گذاری ما مشخص‌تر شده است. به دنبال استفاده از ظرفیت‌های فناوری و نخبگان داخلی برای پاسخ به نیازهای رسانه ملی هستیم؛ از تولید تا نظارت و تنظیم‌گری.
* این ستاد دقیقاً چه وظایفی را برعهده دارد؟
این ستاد به‌نوعی قلب تپنده پروژه‌های هوش مصنوعی سازمان خواهد بود. از خط‌مشی‌گذاری تا اجرا و نظارت بر پروژه‌ها را پوشش می‌دهد. برای نمونه، در نمایشگاه «رصتا» بخشی به نام تالار هوش مصنوعی طراحی شد که در آن، شرکت‌های فناور، توانمندی‌های خود را معرفی کردند و یا در نمایشگاه و همایش اخیر به هوش مصنوعی در رسانه ملّی پرداخته شد. کارگاه‌های آموزشی نیز برگزار و به نوعی این ظرفیت به اهالی فرهنگ و رسانه معرفی شود.
* و با برگزاری نمایشگاه و جشنواره اخیر هوش مصنوعی در صداوسیما به دنبال چه اتفاقی بوده‌اید و یا اصطلاحاً این حرکت‌ها قرار است به کجا منتهی شود؟
ما به دنبال بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های موجود در کشور هستیم؛ چه حقیقی و چه حقوقی. هدف، ایجاد بسترهایی برای همکاری‌های علمی، فناورانه و رسانه‌ای است تا پروژه‌های مشترکی تعریف و اجرا شود. برگزاری همایش‌ها، ایجاد مرکز رشد دیجیتال و باشگاه هوش مصنوعی رسانه‌ای از جمله اقدامات عملی ما در این زمینه بوده است.
* یکی از مهم‌ترین حوزه‌های بحث‌برانگیز و احتمالاً راهگشا به واسطه حضور «هوش مصنوعی» نظارت بهتر و دقیق‌تر بر شبکه‌های تلویزیونی و حتی نظارت ساترا بر شبکه نمایش‌خانگی است. به نظر شما هوش مصنوعی در این زمینه چقدر می‌تواند کارآمد باشد؟
بخش زیادی از ظرفیت‌ها به سمت هوش مصنوعی می‌رود. هوش مصنوعی سرعت و دقت را توأمان پیش می‌برد و باعث می‌شود قوانین بهتر عملیاتی شوند. در مقوله شبکه نمایش‌خانگی هم امروز بسیاری از نظارت‌ها، پسینی است؛ یعنی بعد از انتشار محتوا بررسی می‌شود. اما با هوش مصنوعی، ما می‌توانیم به نظارت پیشینی برسیم. الگوریتم‌های هوشمند می‌توانند محتوای دارای مشکل را پیش از انتشار شناسایی کنند. این یعنی هم دقت بالاتر، هم سرعت بیشتر و هم اجرای مؤثرتر قوانین.
* برخی هنرمندان نگران جایگاه خود در عصر هوش مصنوعی هستند. آیا این نگرانی به‌جا است؟
من اعتقاد دارم نباید این موضوع را تهدید دید. در واقع، به‌جای واژه «نگرانی»، بهتر است از «بازاندیشی» استفاده کنیم. هوش مصنوعی ابزاری است در خدمت انسان، نه جایگزینی برای او. خلاقیت، الهام و ذوق، ویژگی‌های انسانی هستند که هرچند می‌توان با داده‌ها شبیه‌سازی‌شان کرد، اما قابل جایگزینی نیستند. ما باید هنرمندان را تشویق کنیم خود را با ابزارهای نوین تطبیق دهند، نه این‌که از آن‌ها دوری کنند.
* چه اقداماتی برای حمایت از تعامل مخاطب و رسانه در نظر گرفته شده است؟
یکی از اهداف اصلی ما در این مسیر، تعامل فعال‌تر با مخاطب تولیدکننده است. امروز، مخاطب صرفاً بیننده نیست؛ بسیاری از آن‌ها خودشان تولیدکننده محتوا هستند. با راه‌اندازی مرکز رشد رسانه دیجیتال و باشگاه هوش مصنوعی رسانه‌ای، سعی داریم فضایی فراهم کنیم که این تعامل به حداکثر برسد.
در واقع، رسانه دیگر یک‌طرفه نیست. هوش مصنوعی این امکان را فراهم کرده که تخصص‌هایی که روزگاری نیاز به آموزش طولانی داشت، اکنون برای عموم دست‌یافتنی شود.
* با این تفاسیر، آینده را چگونه می‌بینید؟
آینده رسانه، آینده‌ای تعاملی‌تر، دقیق‌تر و هوشمندتر خواهد بود. فناوری هوش مصنوعی این امکان را فراهم کرده که مخاطبان ما به حرفه‌ای‌ترین تولیدکنندگان محتوا تبدیل شوند. تعامل رسانه و مخاطب به حداکثر ممکن خواهد رسید. و این، تحولی است که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت.
