توضیحاتی در رابطه با عرفان شرقی
در شرق آسیا سنت‌های مختلف عرفانی، نظیر عرفان هندویی، عرفان بودایی، عرفان
جین و چینی و ذن وجود دارند که همگی را تحت یک حکم قرار می‌دهیم. یعنی معتقدیم
که شرق آسیا دارای تقدیر واحدی است و حکمی که در مورد آئین هندوان صادر می‌شود،
بر آئین بودا و ذن هم از همان حیث خاص قابل اطلاق است.کوارسامی در کتاب «هندوئیزم
و بودیزم» اظهار می‌کند که آئین بودا، خود نوعی آئین هندویی است. یعنی صورتی از آئین
هندوان، آئین بوداست.اگر به این نکته نیز توجه کنیم که شاخه‌ای از آئین هندوان که به
شاخه «دیانا» معروف است، راه چین را در پیش می‌گیرد و از آنجا نیز راهی ژاپن می‌شود،
بنابراین، می‌بینیم که آئین ذن نیز بخشی از همین آئین است.
بنابراین، به نظر من یک عالم و حقیقت گشوده شده در شرق آسیا وجود دارد. یعنی هر
چند آئین هندوان با آئین بودائیان و همچنین آئین بودائیان نیز با آئین «ذن» متفاوت است و
اساسا هندوان، آئین بودا را غیرمشروع تلقی کرده‌اند، اما این مسائل مانع واحد فرض
کردن حقیقت تمامی آنها نمی‌شود. همه این آئین‌ها شرقی هستند. البته مراد من در
اینجا، شرق معنوی است و شرق جغرافیایی و سیاسی منظور نظر نیست. ادیان شرق،
مظهر حقیقت‌الاول هستند، به بیان دیگر در مظهریت، حقیقت‌الاخر قرار ندارند. در مرتبه
الاخر به عنوان مظهریت اسم الاخر، آدمی و تقدیر زمینی ایجاد می‌شود. در حالی‌که در
آئین‌های شرق آسیا این‌گونه تقدیرهای بشری و زمینی وجود ندارد.
توضیحاتی در رابطه با عرفان شرقی
